W chwili śmierci Karola Goduli jego majątek wart był 2 mln talarów. Składało się nań: 70 tys. mórg pola, 3,5 tys. mórg lasu, 19 kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, 3 huty cynku, udziały w hucie cynku „Karol”.

Do tak wielkiego majątku Karol Godula doszedł w ciągu 25 lat dzięki swoim zdolnościom i przedsiębiorczości. Jako młodziutki strażnik lasów należących do hrabiego Ballenstrema po okrutnych torturach został okaleczony przez kłusowników. Jako rekompensatę hrabia dał mu udziały w budowanej hucie cynku „Karol”. Karol mimo swego kalectwa okazał się człowiekiem bardzo zdolnym i wkrótce stał się zarządcą majątku hrabiego, a swoje dochody rozsądnie inwestował w rozwijający się przemysł.

Mimo wielkiego bogactwa żył w Szombierkach jak odludek. Jego najbliższymi była para służących, których córeczka – Joasia nie bała się widoku kalekiego Goduli i okazywała mu dziecięcą ufność i serdeczność. Jakie było zdumienie wszystkich, gdy umierając w 1848 r. w wieku 67 lat, Karol Godula cały swój majątek zapisał 6-letniej Joannie, pozostawiając swoim siostrzeńcom jedynie niewielkie legaty. Wykonująca testament Goduli Rada Opiekuńcza, która miała zaopiekować się dziedziczką wielkiego majątku do czasu jej dorosłości, w obawie o jej życie umieściła dziewczynkę we wrocławskiej szkole z internatem prowadzonej przez siostry Urszulanki na pl. Nankiera.

W 1858 r. uzyskała u cesarza nobilitację dla swej podopiecznej. Odtąd Joasia Grycik (Gryzik) stała się Joanną von Schomberg-Godulla. W nadanym jej przez cesarza herbie umieszczono skrzyżowane górnicze narzędzia: młot i pyrlik na błękitno-złotym (żółtym) tle, czyli barwach Śląska.

W tym samym roku 16-letnia Joanna poślubiła Hansa Ulricha hrabiego von Schaffgotsch z Kopic – dziedzica rodu znanego na Śląsku od XIV wieku, potomka w 7 pokoleniu Hansa Urlicha Schaffgotscha i piastowskiej księżniczki – Barbary Agnieszki.

Joanna – mimo młodego wieku – górowała nad swoim mężem zdobytym u Urszulanek wykształceniem i po osiągnięciu po zamążpójściu pełni praw samodzielnie zarządzała swoim wielkiem majątkiem: sprowadzała z Anglii inżynierów, którzy rozwijali przemysł i wdrażali nowe technologie, fundowała wiele kościołów, osiedli robotniczych, szpitali i szkół dla swoich pracowników. Budowle te i pamięć o dobrej hrabinie przetrwała do naszych czasów: w 2007 r. imię hrabiny nadano SP nr 3 w Rudzie Śląskiej, gdzie zmarła w 1910 r.

Hrabiostwo stale zamieszkali we wspaniałym zamku w Kopicach na Opolszczyźnie, który dziś pozostaje w ruinie po dewastacji po 1945 r. (zbezczeszczono także groby Karola Goduli i Schaffgotschów).

W 1891 r. hrabia Schaffgotsch zakupił we Wrocławiu działkę pięknie położoną w pobliżu Promenady Staromiejskiej. Powstała tu okazała rezydencja miejska. Schaffgotschowie zatrzymywali się w niej podczas pobytu we Wrocławiu. Pałac zaprojektowany przez Karola Heidenreicha w stylu neorenesansowym wznosi się przy ul. Kościuszki. Jego boczne skrzydła okalają paradny podjazd, prowadzący do głównego wejścia z portykiem ozdobionym głowami rycerzy z różnych epok i rodowymi herbami. Imponująca jest malownicza fasada licowana czerwoną cegłą i urozmaicona piaskowcowymi detalami oraz stojąca na dachu figura rycerza z prętem masztu. Zachowała się także sala balowa tzw. sala kryształowa (ze względu na dekorujące ją lustra), zdobiona bogatą figuralną i ornamentalną dekoracją stiukową. Pałac otaczał park w stylu angielskim, który sięgał aż do fosy – jego pozostałością są mi.in. dorodne platany przy ul. Podwale.

Po śmierci hrabiego stał się własnością gminy ewangelickiej przy kościele św. Marii Magdaleny, a po powojennej odbudowie – od 1956 r. siedzibą Rady Okręgowej ZSP, gdzie znajdował się znany pod nazwą „Pałacyk” klub studencki. Pożar w 1972 r. strawił wnętrze pałacu, który przywrócono do użytku w 1975 r. Obecnie podzielony jest między wielu użytkowników i ulega dalszej degradacji.

Pozostaje jednak świadectwem miłości hrabiego Hansa Urlyka do żony Joanny: za jej pieniądze postawił swej żonie wspaniały pałac…

tekst i zdjęcia: Anna Oryńska - przewodnik po Wrocławiu